Olgun insan, hayatının her aşamasında ölçülü davranır. Hayat, ölçüsüzlüğü kabul etmez. O halde şu soru hayati önem taşımaktadır: Ölçülü davranmak için nelere dikkat etmek gerekir?
Kaliteli insan olmak istiyorsanız bu ölçülere dikkat!
Ölçülü Davranmak İçin Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
1. Veremeyeceğin ödülleri vaat etme; uygulayamayacağın cezalarla da korkutma. Esasen gücün dahilinde olsa bile kimseye hak ettiğinin üstünde bir ödül vermemen gerektiği gibi, hak edilenden fazla ceza vermen de doğru olmaz. Bilhassa görevinden doğan yetkilerle verdiğin ceza ve mükâfatlara duygularını karıştırma. Allah, şöyle buyuruyor: “… Bir topluma olan kininiz, sakın ha sizi adaletsizliğe itmesin. …” (5.Maide-8)
2. Konuşurken bir fırsatını bulup kendini övme.Bir başkasının bile insanı yüzüne karşı övmesi dinimizce yasaklandığına göre kendimizi övmemiz hiç doğru olmaz. Hz. Muhammed (s.a.v.), insanların birbirlerini övmelerini, şu hadis-i şerf ile yasaklamıştır: "Karşılıklı olarak birbirinizi övmekten sakınınız. Zira bu, hiç şüphesiz, (birbirini) boğazlamaktır." (İbn Mace, Edeb-36) Allah (c.c.) kendilerini övenleri şu şekilde yermektedir: "... Allah, kendini beğenip övünen hiç kimseyi şüphesiz ki sevmez." (31.Lokman-18)
3. Bilgiçlik taslama. Bir şey sorulduğunda, o cemaatte söz konusu sorunun cevabını senden daha iyi bilenler varsa, sen cevap vermeye kalkma. Gereksiz konuşma. Şu hadis-i şerifi hiç unutma: “Allâh'a ve âhiret gününe inanan, ya hayır söylesin ya da sussun! ” (Buhari, Edeb, 31, 85) Bir şeyi anlatırken, iyi bir konuşmacı olduğunu ispat etmeye çalıma. Hz. Muhammed (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz ki Allah, sığırın otu yerken ağzında evirip çevirdiği gibi, sözü ağzında evirip çevirerek lügat paralayan erkeklere buğz eder." (Ebu Davud, Edeb 94; Tirmizi, Edeb-72) Bu husustaki diğer bir hadis-i şerif ise şöyledir: "... Güzel konuşuyor dedirtmek için uzun uzun konuşanlar, sözünü beğendirmek için avurdunu şişire şişire laf edenler ve bilgiçlik etmek için lügat paralayanlar ise en sevmediğim ve kıyamet günü bana en uzak mesafede bulunacak kimselerdir." (Tirmizi, Birr-71)
4. Gerek mikrofonla gerek mikrofonsuz konuştuğun zaman, sesini gereğinden fazla yükseltme. Zaten mikrofon, konuşmacılar gereğinden fazla bağırmak zorunda kalmasınlar diye icat edilmiştir. Allah (c.c.) şöyle buyurmaktadır: "... Konuşurken sesini kıs. (sesini ölçülü kullan, ayarla) bağırarak konuşma! Unutma ki seslerin en çirkini, avazı çıktığınca bağıran eşeklerin sesidir." (31.Lokmân-19)
5. Direksiyona geçince, aşırı hız yapmayı marifet sanma. Araba kullanırken kendini kimse ile yarış halinde sanma. Varmak istediğin yere kaza yapmadan ulaşmak için, gerekli kurallara uy. Hayatını tehlikeye atmak takdir edilecek bir şey değildir.
6. Sofraya oturunca, yemek yeme yarışmasına girmiş gibi gereğinden fazla yeme. Yemek için yaşama, yaşamak için ye. İnsanın, fazla yediği için karnının ağrıması utanılacak bir durumdur.
7. Yersiz itirazlarda bulunma. Bir konuda hoşnutsuzluğunu ifade etmeden önce iyice düşün. Haklı olduğundan emin olunca konuş. Haklı olduğun hususları da sinirli ifadelerle değil, yumuşak bir üslupla dile getir.
8. Kalp kırma. Kimsenin kusurunu toplum içinde yüzüne vurma. Birisinin hatasını kendisine anlatman gerekiyorsa baş başa olduğun bir zamanı seç. Geçimsiz ve kavgacı olma. Şu hadis-i şerifi ilke edin: “Güçlü kimse, güreş minderinde hasmını yere seren değil, öfke anında nefsini yenen kimsedir.” (Buhari, Edeb-76; Müslim, Birr-107, 108). Başkasını değil, nefsini yenmeye bak. Başkalarına iyiliği emredip kendini unutma. Allah (c.c.) şöyle buyuruyor: "... İnsanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz?" (2.Bakara-44)
9. Tartışmalarda asıl hedefin, karşıyı mat etmek değil, ikna etmek olsun. Söz hakkını aşıp çok konuşarak, sesini gereğinden fazla yükselterek, müfrit taraftara mesaj vererek, kendin gibi düşünmeyenlere hakaret ederek başarılı konuşmacı olamazsın. Olsa olsa konuşma formatında kavga etmiş olursun. O halde nezaketi elden bırakma; sesin, hep yumuşak tonda olsun.
10. Sorun olma, sorun çözen ol. Kimse senden rahatsız olmasın. İnsanlara iyi geçin ve onlara yardımcı ol. İnsanlarla iyi geçin. Hz. Muhammed (s.a.v.) şöyle buyuruyor: “… Birbirinizle iyi geçinin, ihtilafa düşmeyin…” (Ramuz El-Hadis s.233)
11. Bildiklerinle amel et. Şu hadis-i şerifi unutma. : “Bilmeyene bir kez yazıklar olsun, bildiği ile amel etmeyene de yedi kez yazıklar olsun.” (Ahmed, Zühd, C:1, No:763) Bir başka hadis-i şerif şöyledir: “Ey müslümanlar, ilim öğrenin, ilim öğrenin, öğrendiğiniz zaman onunla (ilimle) amel edin.” (Darimi, Mukaddime-24)
Bu Hususta Son Olarak Şunları Söylemek Gerekir:
İnsanları üzen değil, mutlu eden ol.
Kavga ettiren değil, barıştıran ol.
Çevreni kirleten değil, temizleyen ol.
Gürültü çıkaran değil, sükunet sağlayan ol.
İnsanları üzen değil, mutlu eden ol.
Kötü örnek değil, iyi örnek ol.
Kaba değil, kibar ol.
Kendisinden kaçılan değil, aranan ol.
İlmiyle övünen değil, amel eden ol.
Kaliteli insan olmak istiyorsanız bu ölçülere dikkat!
Ölçülü Davranmak İçin Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
1. Veremeyeceğin ödülleri vaat etme; uygulayamayacağın cezalarla da korkutma. Esasen gücün dahilinde olsa bile kimseye hak ettiğinin üstünde bir ödül vermemen gerektiği gibi, hak edilenden fazla ceza vermen de doğru olmaz. Bilhassa görevinden doğan yetkilerle verdiğin ceza ve mükâfatlara duygularını karıştırma. Allah, şöyle buyuruyor: “… Bir topluma olan kininiz, sakın ha sizi adaletsizliğe itmesin. …” (5.Maide-8)
2. Konuşurken bir fırsatını bulup kendini övme.Bir başkasının bile insanı yüzüne karşı övmesi dinimizce yasaklandığına göre kendimizi övmemiz hiç doğru olmaz. Hz. Muhammed (s.a.v.), insanların birbirlerini övmelerini, şu hadis-i şerf ile yasaklamıştır: "Karşılıklı olarak birbirinizi övmekten sakınınız. Zira bu, hiç şüphesiz, (birbirini) boğazlamaktır." (İbn Mace, Edeb-36) Allah (c.c.) kendilerini övenleri şu şekilde yermektedir: "... Allah, kendini beğenip övünen hiç kimseyi şüphesiz ki sevmez." (31.Lokman-18)
3. Bilgiçlik taslama. Bir şey sorulduğunda, o cemaatte söz konusu sorunun cevabını senden daha iyi bilenler varsa, sen cevap vermeye kalkma. Gereksiz konuşma. Şu hadis-i şerifi hiç unutma: “Allâh'a ve âhiret gününe inanan, ya hayır söylesin ya da sussun! ” (Buhari, Edeb, 31, 85) Bir şeyi anlatırken, iyi bir konuşmacı olduğunu ispat etmeye çalıma. Hz. Muhammed (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz ki Allah, sığırın otu yerken ağzında evirip çevirdiği gibi, sözü ağzında evirip çevirerek lügat paralayan erkeklere buğz eder." (Ebu Davud, Edeb 94; Tirmizi, Edeb-72) Bu husustaki diğer bir hadis-i şerif ise şöyledir: "... Güzel konuşuyor dedirtmek için uzun uzun konuşanlar, sözünü beğendirmek için avurdunu şişire şişire laf edenler ve bilgiçlik etmek için lügat paralayanlar ise en sevmediğim ve kıyamet günü bana en uzak mesafede bulunacak kimselerdir." (Tirmizi, Birr-71)
4. Gerek mikrofonla gerek mikrofonsuz konuştuğun zaman, sesini gereğinden fazla yükseltme. Zaten mikrofon, konuşmacılar gereğinden fazla bağırmak zorunda kalmasınlar diye icat edilmiştir. Allah (c.c.) şöyle buyurmaktadır: "... Konuşurken sesini kıs. (sesini ölçülü kullan, ayarla) bağırarak konuşma! Unutma ki seslerin en çirkini, avazı çıktığınca bağıran eşeklerin sesidir." (31.Lokmân-19)
5. Direksiyona geçince, aşırı hız yapmayı marifet sanma. Araba kullanırken kendini kimse ile yarış halinde sanma. Varmak istediğin yere kaza yapmadan ulaşmak için, gerekli kurallara uy. Hayatını tehlikeye atmak takdir edilecek bir şey değildir.
6. Sofraya oturunca, yemek yeme yarışmasına girmiş gibi gereğinden fazla yeme. Yemek için yaşama, yaşamak için ye. İnsanın, fazla yediği için karnının ağrıması utanılacak bir durumdur.
7. Yersiz itirazlarda bulunma. Bir konuda hoşnutsuzluğunu ifade etmeden önce iyice düşün. Haklı olduğundan emin olunca konuş. Haklı olduğun hususları da sinirli ifadelerle değil, yumuşak bir üslupla dile getir.
8. Kalp kırma. Kimsenin kusurunu toplum içinde yüzüne vurma. Birisinin hatasını kendisine anlatman gerekiyorsa baş başa olduğun bir zamanı seç. Geçimsiz ve kavgacı olma. Şu hadis-i şerifi ilke edin: “Güçlü kimse, güreş minderinde hasmını yere seren değil, öfke anında nefsini yenen kimsedir.” (Buhari, Edeb-76; Müslim, Birr-107, 108). Başkasını değil, nefsini yenmeye bak. Başkalarına iyiliği emredip kendini unutma. Allah (c.c.) şöyle buyuruyor: "... İnsanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz?" (2.Bakara-44)
9. Tartışmalarda asıl hedefin, karşıyı mat etmek değil, ikna etmek olsun. Söz hakkını aşıp çok konuşarak, sesini gereğinden fazla yükselterek, müfrit taraftara mesaj vererek, kendin gibi düşünmeyenlere hakaret ederek başarılı konuşmacı olamazsın. Olsa olsa konuşma formatında kavga etmiş olursun. O halde nezaketi elden bırakma; sesin, hep yumuşak tonda olsun.
10. Sorun olma, sorun çözen ol. Kimse senden rahatsız olmasın. İnsanlara iyi geçin ve onlara yardımcı ol. İnsanlarla iyi geçin. Hz. Muhammed (s.a.v.) şöyle buyuruyor: “… Birbirinizle iyi geçinin, ihtilafa düşmeyin…” (Ramuz El-Hadis s.233)
11. Bildiklerinle amel et. Şu hadis-i şerifi unutma. : “Bilmeyene bir kez yazıklar olsun, bildiği ile amel etmeyene de yedi kez yazıklar olsun.” (Ahmed, Zühd, C:1, No:763) Bir başka hadis-i şerif şöyledir: “Ey müslümanlar, ilim öğrenin, ilim öğrenin, öğrendiğiniz zaman onunla (ilimle) amel edin.” (Darimi, Mukaddime-24)
Bu Hususta Son Olarak Şunları Söylemek Gerekir:
İnsanları üzen değil, mutlu eden ol.
Kavga ettiren değil, barıştıran ol.
Çevreni kirleten değil, temizleyen ol.
Gürültü çıkaran değil, sükunet sağlayan ol.
İnsanları üzen değil, mutlu eden ol.
Kötü örnek değil, iyi örnek ol.
Kaba değil, kibar ol.
Kendisinden kaçılan değil, aranan ol.
İlmiyle övünen değil, amel eden ol.
